Jesienne nawożenie zbóż ozimych to jedno z najważniejszych działań agrotechnicznych, które wpływa na przyszły plon. W październiku i listopadzie, zanim rośliny wejdą w stan spoczynku zimowego, rolnicy muszą dostarczyć im odpowiednie składniki odżywcze. Odpowiednie nawożenie w tym czasie wspiera rozwój systemu korzeniowego, poprawia rozkrzewienie roślin oraz zapewnia lepszą odporność na zimowe warunki atmosferyczne.
Znaczenie nawożenia jesienią
Jesienne nawożenie ma fundamentalne znaczenie dla przygotowania zbóż do zimy. Jest to okres, w którym rośliny muszą wzmocnić swoje korzenie i przygotować się na trudne warunki zimowe, takie jak przymrozki czy brak dostępu do składników pokarmowych. Zastosowanie odpowiednich nawozów jesienią wpływa także na przyszły plon, ponieważ rośliny, które dobrze przetrwają zimę, są w lepszej kondycji w okresie wiosennej wegetacji.
Rola podstawowych makroskładników
Makroskładniki są niezbędne dla rozwoju roślin, a ich odpowiednie dawkowanie jesienią ma kluczowe znaczenie dla prawidłowego wzrostu zbóż ozimych.
Azot (N)
Azot jest głównym składnikiem wpływającym na wzrost wegetatywny roślin. Jego rola w nawożeniu jesiennym jest jednak ograniczona, aby nie stymulować nadmiernego wzrostu masy liściowej, co mogłoby osłabić rośliny przed zimą. Stosowanie zbyt dużych dawek azotu zwiększa ryzyko wymarznięcia roślin. Zazwyczaj zaleca się dawki rzędu 20–30 kg N/ha, co wspiera rozkrzewienie, ale nie prowadzi do nadmiernego wzrostu. Bardziej obszerny artykuł o azocie można przeczytać tutaj – https://eagro.pl/nawozy-azotowe-i-ich-najskuteczniejsza-forma-zastosowania-na-jesien/
Fosfor (P)
Fosfor jest składnikiem, który w głównej mierze odpowiada za rozwój systemu korzeniowego. Jego rola w jesiennym nawożeniu jest kluczowa, ponieważ dobrze rozwinięty system korzeniowy zwiększa odporność roślin na niedobory wody oraz umożliwia lepsze pobieranie składników odżywczych z gleby. Na glebach o niskiej zasobności fosforu zaleca się dawki od 50 do 80 kg/ha.
Potas (K)
Potas reguluje gospodarkę wodną roślin oraz wpływa na ich odporność na przymrozki. Stosowany jesienią w dawkach 60–120 kg/ha, zależnie od zasobności gleby, poprawia zimotrwałość roślin. W praktyce zaleca się podzielenie dawki potasu – większa część aplikowana jest jesienią, a mniejsza wiosną, co zapewnia stały dostęp do tego składnika w krytycznych momentach wzrostu.
Magnez i siarka
Magnez wspomaga fotosyntezę, a siarka poprawia przyswajanie azotu przez rośliny. Niedobór siarki jesienią może obniżyć efektywność nawożenia azotem, dlatego jej aplikacja, zwłaszcza na glebach o niskiej zasobności, jest niezwykle ważna. Typowe dawki siarki jesienią wynoszą 20–30 kg/ha.
Mikroskładniki w nawożeniu
Mikroskładniki, takie jak miedź, mangan, cynk czy bor, mimo że potrzebne są w mniejszych ilościach, odgrywają istotną rolę w nawożeniu zbóż ozimych. Mangan i miedź wspomagają proces fotosyntezy oraz wzmacniają odporność roślin na choroby. Nawet niewielkie niedobory tych składników mogą prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych roślin, dlatego nawozy dolistne z mikroskładnikami są często stosowane jesienią.
Gleba – jej zasobność, a nawożenie
Każdy rolnik przed podjęciem decyzji o nawożeniu powinien dokładnie zbadać zasobność gleby, na której uprawiane są zboża ozime. Gleby o wysokiej zasobności w potas czy fosfor mogą wymagać jedynie minimalnego nawożenia. Z kolei gleby ubogie w te składniki będą potrzebować intensywniejszego nawożenia, aby wyrównać ich braki. W przypadku gleb o niskiej zasobności warto także stosować nawozy organiczne, takie jak obornik czy kompost, które poprawiają strukturę gleby oraz zwiększają jej zdolność retencji wody.
Nawożenie organiczne – długotrwałe wsparcie dla gleby
Nawozy organiczne to ważny element nawożenia jesiennego, który wpływa na długotrwałą poprawę struktury gleby. Obornik, kompost czy gnojowica dostarczają składników pokarmowych w sposób stopniowy, co pozwala roślinom na ich dłuższe wykorzystanie. Oprócz dostarczania azotu, fosforu i potasu, nawozy organiczne poprawiają także żyzność gleby, co jest kluczowe dla uzyskania wysokich plonów w przyszłych latach.
Nawożenie przedsiewne i po wschodach
W ramach nawożenia jesiennego można wyróżnić dwa główne podejścia – nawożenie przedsiewne oraz uzupełniające nawożenie po wschodach. Nawożenie przedsiewne polega na dostarczeniu glebie składników odżywczych, takich jak fosfor i potas, jeszcze przed siewem. Dobrze wymieszane z glebą nawozy zapewniają roślinom łatwy dostęp do tych składników w pierwszej fazie wzrostu..
Nawożenie po wschodach ma na celu dostarczenie dodatkowych składników, takich jak azot, w momencie, gdy rośliny zaczynają intensywny wzrost. Zwykle stosuje się nawozy azotowe w formie saletry amonowej lub mocznika, w dawkach dostosowanych do kondycji roślin oraz zasobności gleby.
Płodozmian, a nawożenie
Ważnym czynnikiem wpływającym na potrzeby nawozowe zbóż ozimych jest płodozmian. Uprawa zbóż po roślinach o dużych wymaganiach pokarmowych, takich jak rzepak, może zmniejszyć zapotrzebowanie na nawożenie mineralne. Resztki pożniwne tych roślin dostarczają glebie dodatkowych składników, takich jak fosfor i potas, co zmniejsza konieczność ich suplementacji. Z kolei uprawa zbóż po roślinach strączkowych, które wiążą azot atmosferyczny, może obniżyć zapotrzebowanie na nawożenie azotowe.
Podsumowanie
Jesienne nawożenie zbóż ozimych w październiku i listopadzie to kluczowy element agrotechniki, który bezpośrednio wpływa na kondycję roślin oraz ich przygotowanie do zimy. Odpowiednio dobrane dawki azotu, fosforu, potasu, magnezu, siarki oraz mikroskładników, takich jak miedź czy mangan, wspierają rozwój systemu korzeniowego oraz poprawiają odporność roślin na stresy środowiskowe. Istotne jest także dostosowanie nawożenia do zasobności gleby oraz uwzględnienie płodozmianu, co pozwala na optymalne wykorzystanie dostępnych zasobów glebowych. Dzięki dobrze przeprowadzonej strategii nawożenia jesiennego, zboża ozime mają szansę lepiej przetrwać zimę i wiosną dynamicznie rozpocząć wegetację, co przekłada się na wyższe plony.